De onderzoeksinstrumenten die de onderzoekers uit het Sciencelab via CollectieveKracht beschikbaar stellen zijn nog volop in ontwikkeling. Hieronder stellen we een aantal mogelijke onderzoeksinstrumenten voor. Goed om te weten: het aanbod van instrumenten is mede afhankelijk van de vragen en verzoeken die we krijgen. Laat ons dus vooral weten waaraan jouw burgercollectief behoefte heeft. 

Vragenlijst

Een eenvoudige manier om achter de ideeën, meningen of voorkeuren van mensen te komen is het rondsturen van een vragenlijst, door onderzoekers ook wel survey genoemd. De zelfscan die alle deelnemers aan CollectieveKracht voor hun burgercollectief hebben ingevuld is een goed voorbeeld van een vragenlijst.

De eenvoud van het onderzoeksinstrument is ook meteen een zwakte: een survey kan wel vragen stellen over hoe belangrijk respondenten een bepaald aspect vinden, maar geeft geen inzicht over de sterkte van voorkeuren ten opzichte van elkaar, of interacties tussen bepaalde aspecten. Daar staat tegenover dat het invullen van een vragenlijst voor de respondent maar kort hoeft te duren.

Periodiek onderzoek via vragenlijst

Door regelmatig - bijvoorbeeld jaarlijks - dezelfde vragenlijst aan leden of potentiële deelnemers voor te leggen maak je ontwikkelingen rondom je burgercollectief zichtbaar. Een jaarlijks onderzoek is een goed instrument om de effecten van je beleid te toetsen en om mogelijke negatieve ontwikkeling nauwlettend in de gaten te houden. Voor een goed beeld is regelmaat belangrijk. Alleen wanneer een groot deel van de leden of deelnemers de vragenlijst op vaste momenten invult kunnen de resultaten pas echt goed met elkaar vergeleken worden.

Discrete Keuze Experiment

Het doel van een Discrete Keuze Experiment is om zoveel mogelijk informatie te verkrijgen over de voorkeuren van respondenten door een aantal keuzesets voor te leggen. Een simpel voorbeeld: geven de leden van een energiecoöperatie de voorkeur aan goedkope stroom die niet groen is, of aan duurdere stroom die wel groen is? Hebben de leden een voorkeur voor goede service verder weg van hun huis of voor een wat minder uitgebreide service dichtbij huis? 

Een Discrete Keuze Experiment toont de ‘verborgen’ voorkeuren, zodat er bij het analyseren van de resultaten ook echt gezegd kan worden: oudere leden vinden de prijs van stroom 2 keer zo belangrijk als de hernieuwbaarheid. Of: de jongere leden vinden een korte reistijd belangrijker dan de kwaliteit van service.

Een Discrete Keuze Experiment zegt dus iets over de sterkte van voorkeuren voor bepaalde aspecten ten opzichte van elkaar, of voor interacties tussen bepaalde aspecten van bedrijven. Daarbij levert een set aan keuzes een robuuster beeld op dan slechts een vraag. Een Discrete Keuze Experiment kan online rondgestuurd worden. In combinatie met een korte vragenlijst over de respondent zelf hoeft het maken ervan maar 10 minuten te duren.

CollectieveKracht is momenteel bezig met een pilot met het Discrete Keuze Experiment, waarbij de methodologie wordt omgezet in een gratis tool. Burgercollectieven kunnen deze tool gebruiken om de ‘verborgen’ voorkeuren van hun eigen leden in kaart te brengen. Op dit moment zit de tool nog in de test-fase. Lijkt dit je interessant en wil je graag meedoen aan de pilot? Of wil je graag wat meer informatie? Stuur dan een mail naar collectievekracht@rsm.nl

Data-donatie

Als bedrijven gegevens over personen verzamelen, dan geeft de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG, ook wel GDPR) deze personen het recht om een kopie van deze data te ontvangen. Grote bedrijven voldoen hieraan door deze personen een zogenaamd ‘Data Download Package’ (DDP) aan te bieden. Deze DDPs bevatten gigantische hoeveelheid data die vaak erg gevoelig zijn, waardoor het onwaarschijnlijk is dat deze personen dit 'zomaar' willen delen voor onderzoeksdoeleinden. Door een speciale verbinding te gebruiken hebben zij controle over welke data zij wel en niet met onderzoekers delen. Dit werkt als volgt. (1) Deelnemers vragen het DDP aan en downloaden dit op hun computer. (2) Zij krijgen van de onderzoekers een weblink waarmee in een beveiligde omgeving alleen de relevante data uit het DDP worden onttrokken. (3) De onderzoekers tonen aan de deelnemers wat voor hen relevant kan zijn, waarna de deelnemers toestemming kunnen geven om deze te delen. (4) Na toestemming gaan deze data naar de server van de onderzoeker gestuurd die deze vervolgens gepseudonimiseerd kan analyseren.

Focusgroep

Een focusgroep is een groepsgesprek. Een gespreksleider neemt een kleine groep deelnemers mee langs een vaste set vragen. De opbouw van de vragen die tijdens het gesprek aan de orde komen volgt een vast stramien. De discussie die zich tussen de verschillende deelnemers ontwikkelt is een belangrijk onderdeel van het proces. Die maakt duidelijk wat er onder de deelnemers speelt. De deelnemers aan de focusgroep hoeven zich niet per se op dezelfde locatie te bevinden. Het gesprek kan ook goed online plaatsvinden.

Mobiel dagboek

Een mobiel dagboek is een instrument om onderzoek te doen naar alledaags gedrag van mensen en de keuzes die ze hierin maken. De respondenten die aan het onderzoek meedoen krijgen regelmatig - bijvoorbeeld dagelijks of iedere week - het verzoek om een paar heel korte vragen te beantwoorden. Ze zijn hier weinig tijd aan kwijt, maar omdat ze het regelmatig doen ontstaat een goed beeld van hun gewoontes en keuzes. 

Actie-onderzoek

Actie-onderzoek combineert het verkrijgen van inzicht met het in gang zetten of veranderen van processen. Bij actie-onderzoek gaat een gemeenschap, buurt, organisatie of team als groep op zoek naar de eigen waarden en processen. Door samen na te denken over bijvoorbeeld de manier waarop een burgercollectief is georganiseerd of over de regels die er gelden, komen de leden / deelnemers meer over het collectief te weten. Hierdoor ontstaat een basis van waaruit veranderingen in gang gezet kunnen worden. Doordat de groep hier ook gezamenlijk over nadenkt is het draagvlak voor de veranderingen vaak groter dan wanneer deze van bovenaf worden opgelegd.

Participatief GIS-onderzoek

De afkorting GIS staat voor geografische informatiesystemen. Het is een verzamelnaam voor allerlei instrumenten die hebben te maken met plattegronden, luchtfoto's, GPS-gegevens en ruimtelijke modellen, Onderzoekers kunnen deze instrumenten op allerlei manieren inzetten, onder andere voor het vastleggen van plaatsen, gebieden, routes en de spreiding van bijvoorbeeld leden en voorzieningen in een gebied. Ze kunnen ook worden ingezet om kennis te delen en voorkeuren te verzamelen. Wanneer GIS-onderzoek wordt gecombineerd met actie-onderzoek is er sprake van participatief GIS-onderzoek. Zulk onderzoek kan gemeenschappen helpen om zaken in de eigen omgeving te veranderen door gebruik te maken van geografische informatie die op een wetenschappelijke manier is verzameld.

Etnografisch in kaart brengen

Etnografisch in kaart brengen houdt in dat onderzoekers activiteiten van onderzoeksdeelnemers vastleggen en op een visuele manier zichtbaar maken. Hierdoor krijgen de deelnemers inzicht in overeenkomsten en verschillen tussen verschillende gebieden of ontwikkelingen door de tijd. De methode is bijvoorbeeld geschikt voor het vastleggen van dagelijkse gewoontes van mensen, maar ook bijvoorbeeld voor het in kaart brengen van organisatiestructuren, organisatieprocessen en ontwikkelingen die zich over langere tijd afspelen. 

Simulatiespellen

Gamification is niet meer weg te denken uit de wetenschap. Spellen kunnen helpen om gewoontes, wensen, meningen en voorkeuren van mensen inzichtelijk te maken. Er zijn veel verschillende soorten spellen denkbaar, die op een aantrekkelijke manier verschillende situaties aan de deelnemers voorleggen. Hierdoor wordt duidelijk welke keuzes de leden van een burgercollectief in bepaalde situaties zouden maken.